کنکور یکی از مهم‌ترین آزمون‌های تحصیلی در کشور ایران محسوب می‌شود. در سال‌ها و دهه‌های گذشته انتقادات بسیاری از سمت جامعه و متخصصان به وجود این آزمون وجود داشته است. در این مقاله سعی داریم نگاهی کوتاه به تاریخچه و پیدایش کنکور داشته باشیم و کمی هم درباره مزایا، معایت و راهکارهای موجود برای مقابله با آن توضیح دهیم.
تاریخچه کنکور در ایران
کنکور به عنوان یک آزمون ورودی برای دانشگاه‌ها در ایران، اولین بار در دهه ۱۳۴۰ شمسی (۱۹۶۰ میلادی) معرفی شد. در آن زمان، تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها بیشتر از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها بود و نیاز به یک روش انتخابی احساس می‌شد. اولین کنکور سراسری ایران در سال ۱۳۴۸ برگزار شد. این آزمون با هدف شناسایی و انتخاب دانشجویان مستعد و شایسته برای ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی برگزار شد و از آن زمان به بعد به یکی از مهم‌ترین آزمون‌های کشور تبدیل شد.
کنکور در جهان و کشورهای دیگر
آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها محدود به ایران نیستند و در بسیاری از کشورهای جهان، انواع مختلفی از این آزمون‌ها برگزار می‌شوند. به عنوان مثال، در آمریکا، آزمون SAT و ACT به عنوان معیار ورود به دانشگاه‌ها استفاده می‌شوند. در چین، آزمون “گاوکائو” یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها است. در اروپا نیز کشورهایی مانند آلمان و فرانسه از آزمون‌های ورودی مشابه برای تعیین سطح دانش‌آموزان استفاده می‌کنند.
مزایا و معایب کنکور چیست؟
وجود کنکور در نظام آموزشی می‌تواند هم مزایا و هم معایبی داشته باشد. امروزه کارشناسان بسیاری درباره معایب کنکور بیاناتی را ارائه می‌کنند. همچنین درصد بسیار زیادی از مردم جامعه و نوجوانان علاقه ای به این سیستم آموزشی و این آزمون ندارند. ویژگی ها و معایت بسیاری برای این آزمون وجود دارد که بررسی کامل و دقیق آن کار تخصصی و بسیار طولانی‌ای است، اما ما در اینجا قصد داریم به برخی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین آنها اشاره کنیم.
مزایای کنکور
- عدالت آموزشی : کنکور می‌تواند به عنوان یک روش نسبتاً عادلانه برای سنجش و انتخاب دانشجویان عمل کند. البته باید به روش اجرا شدن آن نیز توجه داشت که با قانون درست و با عدالت انجام شود تا هیچگونه حق‌خوری در آن وجود نداشته باشد. این امر نیازمند به یک سیستم و ساختار قوی است.
- تعیین سطح دانش‌آموزان : این آزمون به دانشگاه‌ها کمک می‌کند تا دانشجویان را بر اساس توانایی‌های تحصیلی و علمی انتخاب کنند. درست است که آزمون یکی از بهترین روش‌ها برای تعیین سطح افراد است اما باید توجه بسیار زیادی به شکل و ساختار آزمون وجود داشته باشد. همچنین برگزاری خود آزمون نیز باید بسیار درست انجام شود. فرض کنید امکانات تحصیل برای افرادی که از نظر مادی امکانات بالایی داشته باشند بسیار بهتر باشد تا نسبت به فردی که توانایی مالی زیادی ندارد. در این صورت نوعی حق خوری ایجاد می‌شود و عدالتی در استفاده از امکانات و شرایط وجود نخواهد داشت.
معایب کنکور
- استرس و فشار روحی : کنکور باعث ایجاد فشار روانی و استرس شدید برای دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها می‌شود. در سالهای گذشته شاهد آمار بسیار قابل توجه‌ای از افسردگی و یا حتی خودکشی از روی فشار عصبی آزمون کنکور بوده ایم. همچنین ممکن است نتیجه کنکور مورد پسند فرد شرکت کننده نباشد و آنقدر تاثیر بدی روی او بگذارد که جبران ناپذیر باشد.
- تک‌بعدی بودن : تمرکز بر روی حفظیات و نمرات در کنکور باعث می‌شود که مهارت‌های عملی و اجتماعی دانش‌آموزان نادیده گرفته شود. این یکی از بزرگترین آسیب‌هایی است که می‌تواند به جامعه و افراد آن وارد شود. بسیاری از ما دیدهایم که افرادی سالیان بسیاری تلاش کرده‌اند تا در دانشگاه خوبی قبول شوند و بعد از طی کردن چندین سال دیگر تحصیل در دانشگاه وارد جامعه شده‌اند اما هیچگونه مهارت اجتماعی و مهارت‌های اصلی و کاربردی در دنیای واقعی را بلد نیستند و نمی‌توانند موفق باشند.
اهمیت توجه به مهارت‌های کلیدی زندگی
در دنیای امروز، داشتن مهارت‌های عملی و اجتماعی به اندازه دانش تئوری اهمیت دارد. نظام آموزشی باید به گونه‌ای طراحی شود که علاوه بر آمادگی دانش‌آموزان برای آزمون‌های ورودی، به توسعه مهارت‌های زندگی نیز توجه کند. مهارت‌هایی مانند ارتباط موثر، مدیریت زمان، حل مسئله و خلاقیت از جمله مهارت‌هایی هستند که می‌توانند در موفقیت شخصی و حرفه‌ای فرد نقش مهمی ایفا کنند. برای این منظور، نیاز است که تغییراتی در نظام آموزشی و روش‌های تدریس اعمال شود. باید به جای تمرکز صرف بر روی حفظیات و نمرات، به توسعه و تقویت مهارت‌های عملی و اجتماعی دانش‌آموزان پرداخته شود. این تغییرات می‌تواند به کاهش استرس و فشار روانی ناشی از کنکور کمک کند و دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده‌تر کند.
والدین باید در این امر شریک باشند و و تلاش کنند با آموزش‌های درست و مفید، مسیری بهتر را برای فرزندان خود بسازند. همه ما می‌دانیم امروزه تحصیل بدون داشتن مهارت و توانایی ارزش خاصی ندارد تاثیری در زندگی فرد نخواهد گذاشت. به همین دلیل باید به عنوان پدر و مادر تلاش کنید تا با ثبت نام در کلاس‌های آموزشی مختلف و ارائه آموزش‌های مفید توسط خودتان امکانات را برای ساختن آینده‌ای بهتر برای او فراهم کنید.
کلام آخر
کنکور به عنوان یک آزمون ورودی برای دانشگاه‌ها، تاریخچه‌ای طولانی در ایران و جهان دارد و می‌تواند هم مزایا و هم معایبی داشته باشد. در حالی که این آزمون می‌تواند به عدالت آموزشی کمک کند، اما فشار و استرس زیادی را بر دانش‌آموزان تحمیل می‌کند. برای موفقیت در دنیای امروز، نیاز است که نظام آموزشی به توسعه مهارت‌های کلیدی زندگی نیز توجه کند و دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده‌تر کند. توجه به این مهارت‌ها می‌تواند باعث شود که نسل آینده، نه تنها در آزمون‌های ورودی بلکه در زندگی واقعی نیز موفق‌تر و کارآمدتر باشند.
