در روزهایی که صدای آژیرها، سایهی جنگ و خبرهای ناگوار، آرامش را از زندگیمان میرباید، ذهن انسان ناگزیر به واکنش است. استرس و اضطراب در جنگ، تنها یک واکنش روانی ساده نیست؛ بلکه تجربهای فراگیر و تکاندهنده است که میتواند تمام جنبههای زندگی ما را در بر بگیرد؛ از خواب و خوراک گرفته تا توان تصمیمگیری و حتی حس زنده بودن.
حتی اگر مستقیم درگیر جنگ نباشیم، فقط فکر کردن به آیندهای نامعلوم، تصور خطر برای عزیزان، یا شنیدن اخبار تکراری و ناراحتکننده کافیست تا احساس ترس، بیقراری و درماندگی در دلمان ریشه بدواند. شاید برایت پیش آمده که با خودت بگویی: «در هنگام جنگ چه کنیم؟»، یا حس کنی «استرس جنگ دارم» اما راهکار واضحی به ذهنت نرسد.
ما این مقاله را برای همین لحظهها نوشتهایم. در ادامه، ابتدا نگاهی میاندازیم به چیستی و نشانههای اضطراب در جنگ، سپس با زبانی ساده اما علمی، ۱۰ راهکار کاملاً عملی، مؤثر و روانشناسانه را بررسی میکنیم که میتوانند به شما در مقابله با این احساسات سنگین کمک کنند. همچنین در بخشی ویژه، راهکارهایی را برای والدینی ارائه خواهیم داد که نگران اضطراب جنگ در کودکان خود هستند و بهدنبال شیوهای مطمئن برای حمایت روانی از آنها میگردند.
این مقاله قرار نیست فقط اطلاعات بدهد؛ هدف ما، دادن حس کنترل و امید است—در زمانی که بیشتر از همیشه به آن نیاز داریم.
استرس و اضطراب در جنگ چیست؟
استرس و اضطراب در جنگ به واکنشهای روانشناختی بدن و ذهن انسان در برابر تهدیدهای واقعی یا درکشده ناشی از شرایط بحرانی و ناپایدار اطلاق میشود. این حالت معمولاً با احساس خطر، ناتوانی در کنترل شرایط، و فشارهای شدید روانی همراه است. استرس در این موقعیتها میتواند بهصورت علائمی همچون بیخوابی، خستگی مزمن، تپش قلب، آشفتگی ذهنی، تحریکپذیری یا حتی انزواطلبی بروز کند.
در مقابل، اضطراب در جنگ اغلب به شکل ترسی دائمی و آزاردهنده از آینده، عدم اطمینان نسبت به امنیت خود و خانواده، یا تجربهی احساس مداوم تهدید ظاهر میشود. افرادی که دچار اضطراب جنگ هستند، ممکن است دائم با این سؤال درگیر باشند که در هنگام جنگ چه کنیم؟ یا چطور میتوانیم با این همه فشار روانی کنار بیاییم؟
درک صحیح این شرایط روانی، گام اول برای مواجهه با آن است. افراد در چنین زمانهایی بیش از هر چیز به آگاهی، راهکارهای علمی و حمایت روانی نیاز دارند تا بتوانند با احساس ترس از جنگ مقابله کرده، تابآوری ذهنی خود را تقویت کرده و آرامش نسبی را به زندگی بازگردانند.
۱۰ راهکار عملی برای کاهش استرس و اضطراب جنگ
۱. پذیرش احساسات؛ اولین گام بهسوی آرامش روان
در شرایطی که زندگی روزمره دچار آشفتگی میشود، احساساتی مانند ترس از جنگ، درماندگی، خشم یا نگرانی شدید کاملاً طبیعیاند. مهمترین اقدام، پذیرفتن این احساسات بهجای سرکوب آنهاست. بسیاری از افراد برای آنکه قوی بهنظر برسند، سعی میکنند احساساتشان را نادیده بگیرند؛ اما انکار هیجانات، آنها را در ناخودآگاه دفن کرده و در بلندمدت موجب استرس مزمن در جنگ، حملات اضطرابی یا حتی افسردگی میشود.
تمرین خودآگاهی (mindfulness) و گفتوگوی درونی سالم، میتواند به کنترل احساسات کمک کند. جملاتی مانند: «در چنین شرایطی، احساس ترس طبیعیست و من حق دارم چنین حسی داشته باشم» یا «من میتونم این اضطراب رو تجربه کنم، بدون اینکه مغلوبش بشم» نوعی مقابله شناختی سالم محسوب میشوند.
مثال واقعی: فردی که پس از شنیدن صدای انفجار، دچار لرزش و وحشت شده است، بهجای خجالت یا تلاش برای بیتفاوتی، احساس ترس خود را با صدای بلند بیان میکند، نفس عمیق میکشد و با یکی از دوستان یا اعضای خانواده تماس میگیرد تا احساس امنیت بیشتری بیابد. این نوع تخلیهی احساسی، راهی مؤثر برای کاهش استرس جنگ است و تابآوری روانی را افزایش میدهد.
۲. محدود کردن مواجهه با اخبار و فضای مجازی
در شرایط بحرانی، بیشمصرفی رسانهای میتواند به یکی از عوامل اصلی اضطراب در جنگ تبدیل شود. بمباران اطلاعاتی، انتشار تصاویر و ویدیوهای ناراحتکننده، و دسترسی بیوقفه به اخبار میتواند ذهن را در وضعیت دائمی “خطر” نگه دارد، که خود منجر به تداوم واکنشهای استرسی در بدن میشود.
از منظر روانشناسی، ذهن ما توانایی پردازش این حجم از اطلاعات تهدیدآمیز را ندارد. بنابراین، تنظیم میزان و نحوه مواجهه با اخبار یک گام حیاتی برای حفاظت از سلامت روان در دوران جنگ است.
راهکار عملی:
-
فقط دو زمان مشخص در روز (مثلاً ساعت ۹ صبح و ۶ عصر) را برای بررسی اخبار اختصاص دهید.
-
از دنبال کردن منابع نامعتبر، شبکههای پرشایعه یا گروههای احساسی در پیامرسانها اجتناب کنید.
-
اعلانهای خبری را در گوشی خاموش کرده و از اپلیکیشنهایی مانند “Focus Mode” استفاده کنید.
مثال ملموس: زنی که پیش از خواب مدام اخبار میخواند و شبها دچار کابوس میشود، تصمیم میگیرد بعد از ساعت ۸ شب هیچ محتوای خبری نبیند. او بهجای آن، کتابی آرامشبخش میخواند یا موسیقی بیکلام گوش میدهد. در مدت یک هفته، کیفیت خواب او بهتر میشود و احساس اضطراب جنگ در او کاهش مییابد.
۳. تنفس عمیق و آرامسازی بدن برای کاهش استرس جنگ
یکی از سریعترین و مؤثرترین روشهای علمی برای کاهش استرس و اضطراب در جنگ، استفاده از تکنیکهای تنفسی و آرامسازی عضلانی است. در شرایطی که بدن در وضعیت «فرار یا حمله» (Fight or Flight) قرار دارد، نفسها سطحی، تند و پراسترس میشوند. با استفاده از تنفس دیافراگمی (از شکم) میتوان به مغز پیام داد که «خطر گذشته است» و سیستم عصبی پاراسمپاتیک (آرامساز) را فعال کرد.
تمرین پیشنهادی: تکنیک ۴-۴-۸
-
در مکانی آرام بنشینید،
-
۴ ثانیه دم عمیق بکشید،
-
۴ ثانیه نفس را نگه دارید،
-
و ۸ ثانیه با آرامش بازدم انجام دهید.
این تمرین را روزی دو یا سه بار تکرار کنید، بهویژه پیش از خواب یا هنگام تجربه اضطراب ناشی از جنگ.
مثال کاربردی: مردی که پس از صدای آژیر خطر دچار تپش قلب و احساس خفگی میشود، در پناهگاه نشسته و برای چند دقیقه تمرکز خود را بر دم و بازدم قرار میدهد. او متوجه میشود که فقط پس از چند دور تنفس کنترلشده، ضربان قلبش کاهش یافته و ذهنش آرامتر شده است. این تمرین، سادهترین و در عین حال نجاتبخشترین روش برای کنترل فوری استرس جنگ است.
۴. تنظیم خواب و بازسازی چرخه زیستی
اختلال در خواب یکی از شایعترین عوارض اضطراب جنگ و شرایط بحرانزاست. بدن انسان برای بازسازی روان، تنظیم هورمونها و عملکرد سالم مغز نیاز به خواب منظم و عمیق دارد. کمخوابی یا بیخوابی مزمن، باعث تشدید واکنشهای هیجانی، کاهش تمرکز، و افزایش اضطراب در جنگ میشود.
حتی اگر شرایط فیزیکی خواب ایدهآل نباشد، با رعایت برخی نکات ساده میتوان کیفیت خواب را تا حد قابل توجهی ارتقاء داد:
راهکارهای عملی:
-
تعیین ساعت مشخص برای خواب و بیداری (حتی در پناهگاه یا شرایط غیرعادی)
-
استفاده از ماسک چشم یا گوشگیر برای حذف نور و صدا
-
خاموش کردن گوشی یا استفاده از حالت «مزاحم نشوید» یک ساعت قبل از خواب
-
اجتناب از اخبار، شبکههای اجتماعی یا گفتگوهای تنشزا پیش از خواب
مثال واقعی: مادری که با کودک خود در شرایط جنگی بهسر میبرد، تصمیم میگیرد ساعت ۱۰ شب چراغها را کم کرده، موسیقی آرامبخشی پخش کرده و با کودک خود یک داستان آرامخوانی کند. این روتین باعث میشود هم خودش و هم کودک، خواب آرامتری داشته باشند و از شدت استرس ناشی از جنگ کاسته شود.
۵. فعالیت بدنی منظم؛ درمان ساده برای استرس جنگ
در شرایطی که استرس و اضطراب در جنگ بر ذهن و بدن غلبه میکند، یکی از مؤثرترین ابزارهای در دسترس برای بازگرداندن آرامش، فعالیت بدنی ملایم است. حرکات فیزیکی منظم باعث ترشح هورمونهایی مانند اندورفین میشود که بهطور طبیعی خلقوخو را بهبود داده و سیستم عصبی را آرام میکند. برخلاف تصور، نیازی به باشگاه یا امکانات ویژه نیست؛ حتی حرکات ساده در فضای محدود نیز تأثیر چشمگیری دارند.
راهکارهای عملی:
-
انجام حرکات کششی سبک در فضای بسته یا پناهگاه
-
تمرینات یوگای تنفسی برای کاهش تنش عضلانی
-
پیادهروی آرام در محوطههای امن (در صورت وجود)
-
استفاده از اپلیکیشنهای تمرین در خانه حتی بدون اینترنت
مثال کاربردی: مرد جوانی که پس از چند روز تحمل صدای هشدارها دچار بیقراری و اختلال در خواب شده، تصمیم میگیرد روزانه دو نوبت حرکات کششی ۱۰ دقیقهای انجام دهد. او متوجه میشود که پس از چند روز، بدنش آرامتر شده، کیفیت خوابش بهتر شده و اضطراب ناشی از جنگ کاهش یافته است.
۶. حفظ روابط اجتماعی معنادار برای مقابله با ترس از جنگ
در بحرانهایی مثل جنگ، احساس تنهایی و جدایی از دیگران میتواند سوخت اصلی برای تشدید ترس از جنگ و اضطراب در جنگ باشد. انسان موجودی اجتماعیست و داشتن ارتباط مؤثر با اطرافیان به تقویت تابآوری روانی کمک میکند. حتی یک گفتوگوی کوتاه اما صمیمی میتواند بار ذهنی بزرگی را کاهش دهد.
راهکارهای کاربردی:
-
ارتباط روزانه (حتی کوتاه) با یک دوست یا عضو خانواده
-
استفاده از تماس صوتی، تصویری یا چت برای کاهش فاصله عاطفی
-
ایجاد گروههای خانوادگی یا دوستانه در پیامرسانها با تمرکز بر حمایت، امید و دلگرمی
-
حضور در جمعهای پشتیبان آنلاین با افراد همتجربه برای بیان احساسات
مثال واقعی: زنی که بهدلیل استرس جنگ دچار احساس ناامنی شدید شده، هر شب در گروه تلگرامی خانوادگی، چند پیام دلگرمکننده رد و بدل میکند. همین ارتباط ساده باعث شده احساس امنیت روانی بیشتری داشته باشد و بداند تنها نیست.
۷. نوشتن احساسات؛ تخلیه ذهنی برای کاهش استرس جنگ
یکی از روشهای ثابتشده در روانشناسی برای مدیریت استرس و اضطراب در جنگ، نوشتاردرمانی است. نوشتن به شما کمک میکند تا افکار تکراری، نگرانیها و ترسها را از ذهن بیرون بکشید و آنها را روی کاغذ یا موبایل تخلیه کنید. این کار باعث کاهش بار روانی و افزایش احساس کنترل بر افکار میشود.
چطور بنویسیم؟
-
یک دفترچه یا فایل مخصوص در موبایل ایجاد کنید
-
روزانه احساسات، افکار و اتفاقاتی که باعث نگرانی شدهاند را بدون قضاوت یادداشت کنید
-
تمرکز بر بیان آزاد و بیسانسور باشد، نه زیبایی متن
مثال کاربردی: نوجوانی که با اضطراب ناشی از جنگ دستوپنجه نرم میکند، هر شب قبل از خواب چند جمله درباره احساساتش در دفترچهاش مینویسد. او متوجه میشود که بعد از فقط یک هفته، شبها راحتتر میخوابد و احساس سبکی بیشتری دارد.
۸. ذهنآگاهی؛ حضور در لحظه برای غلبه بر اضطراب جنگ
وقتی شرایط بیرونی ناایمن است، ذهن ما به سمت آیندهپنداری منفی تمایل پیدا میکند. اما تکنیکهای ذهنآگاهی (Mindfulness) راهی مؤثر برای کاهش اضطراب در جنگ هستند. این تکنیکها با برگرداندن توجه به «اکنون»، جلوی سیل افکار ترسناک را میگیرند و سیستم عصبی را آرام میکنند.
چطور ذهنآگاه باشیم؟
-
تمرین تمرکز روی حسها: لمس، بو، صدا یا حتی نفس کشیدن
-
توجه کامل به یک فعالیت ساده مثل نوشیدن چای یا شستن دستها
-
استفاده از روشهای ساده مانند اسکن بدن (body scan) یا تمرین ۵ حس
مثال کاربردی: مردی در هنگام شنیدن صدای آژیر هشدار، بهجای غرق شدن در افکار وحشتناک، بر صدای نفسهایش تمرکز میکند و دستش را روی قلب خود میگذارد. این تکنیک به او کمک میکند تا از ترس از جنگ فاصله بگیرد و در لحظه، آرامتر شود.
۹. کاهش مصرف محرکها؛ آرامسازی سیستم عصبی در دوران بحران
در شرایطی که استرس جنگ یا اضطراب ناشی از جنگ سیستم عصبی را در وضعیت آمادهباش نگه میدارد، مصرف مواد محرک مانند قهوه، نوشیدنیهای انرژیزا، نیکوتین یا حتی شکلات تلخ میتواند اوضاع را بدتر کند. این محرکها ضربان قلب را افزایش داده، خواب را مختل میکنند و باعث افزایش تحریکپذیری میشوند.
راهکارهای عملی برای کاهش محرکها:
-
کاهش تدریجی مصرف قهوه یا جایگزینی آن با دمنوشهای آرامبخش
-
پرهیز از نوشیدنیهای انرژیزا بهویژه عصرها و شبها
-
آگاهسازی اطرافیان برای همراهی در این پرهیز
مثال کاربردی: مادری که متوجه شده بعد از نوشیدن قهوه در ظهر، شبها با افکار ترسناک و بیخوابی دستوپنجه نرم میکند، تصمیم میگیرد بهجای آن، دمنوش گلگاوزبان یا بابونه بنوشد. او میگوید: «کمتر عصبی میشوم و اضطرابم در طول روز واقعاً کمتر شده.»
۱۰. کمک گرفتن از مشاور؛ قدمی حرفهای برای کنترل اضطراب جنگ
وقتی فردی مدام با خود میگوید «استرس جنگ دارم و نمیدانم چه کنم»، وقت آن است که از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرد. مشاوره با روانشناس—even آنلاین یا تلفنی—فرصتی طلاییست برای درک بهتر افکار، احساسات و واکنشها. مشاور نهتنها گوش میدهد، بلکه ابزارهایی حرفهای برای مقابله با ترس از جنگ و اضطراب در جنگ ارائه میدهد.
چگونه از مشاور کمک بگیریم؟
-
استفاده از اپلیکیشنها و پلتفرمهای مشاوره آنلاین در بحران
-
مشاوره صوتی یا نوشتاری (حتی چت) برای افراد با دسترسی محدود
-
مشاوره خانوادگی برای کاهش استرس در کودکان و والدین بهصورت همزمان
مثال کاربردی: مردی که دچار حملات اضطرابی شدید پس از شنیدن صدای انفجار شده، با یک روانشناس آنلاین صحبت میکند. او پس از چند جلسه کوتاه، با یادگیری تکنیکهای آرامسازی ذهنی، میتواند دوباره بخوابد و تمرکزش را بازیابد.
بررسی اضطراب جنگ در کودکان
در روزهایی که اخبار مربوط به جنگ و خشونت در رسانهها منتشر میشود، طبیعی است که نه تنها بزرگترها، بلکه کودکان و نوجوانان نیز دچار نگرانی و ترس شوند. اضطراب در کودکان معمولاً با علائمی مانند شبادراری، وابستگی بیش از حد به والدین یا دیدن کابوسهای شبانه نمایان میشود. آنها فضای پرتنش را به خوبی درک میکنند، حتی اگر دقیقاً متوجه تمام جزئیات نباشند.
در این شرایط، واکنش درست و حمایت والدین نقش بسیار مهمی در کاهش این اضطراب دارد. چند راهکار ساده و مؤثر عبارتند از:
به حرفهای کودک و نوجوان گوش دهید: اجازه دهید احساسات خود را بدون ترس از قضاوت بیان کنند و به آنها اطمینان دهید که شنیده میشوند. لازم نیست همه جزئیات را بگویید، اما همیشه صادق و ساده پاسخ دهید.
روال منظم روزانه را حفظ کنید: کودکانی که برنامهای ثابت برای خواب، بازی، غذا خوردن و فعالیتهای روزمره دارند، احساس امنیت بیشتری میکنند. این نظم به کاهش اضطراب در نوجوانان و کودکان کمک شایانی میکند.
فعالیتهای خلاقانه را تشویق کنید: نقاشی، ساخت کاردستی یا بازیهای نقشآفرینی میتواند راهی برای بیان احساسات و کاهش فشار روانی باشد.
دسترسی به اخبار را محدود کنید: تصاویر و گزارشهای خشونتآمیز برای ذهن حساس کودکان و نوجوانان آسیبزا هستند. بهتر است از مواجهه مستقیم آنها با چنین محتواهایی جلوگیری کنید یا در صورت نیاز، همراهشان درباره آن صحبت کرده و ترسهایشان را برطرف کنید.
در نهایت، به یاد داشته باشید که شما به عنوان والدین، مهمترین منبع آرامش برای فرزندانتان هستید. اگر خودتان آرامش نسبی داشته باشید، آنها نیز با احساس امنیت بیشتری از این دوران دشوار عبور خواهند کرد.
تاثیر دورههای کوچینگ بر مدیریت و کنترل استرس و اضطراب کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان بیش از آنچه تصور میکنیم، درگیر احساساتی مانند استرس، اضطراب، خشم و نگرانی میشوند؛ بهویژه در زمانهایی که فضای جامعه ملتهب و نگرانکننده است. در چنین شرایطی، حمایت حرفهای میتواند نقش کلیدی در رشد روانی آنها ایفا کند.
دورههای کوچینگ آنلاین آکادمی ویموند، با هدف تقویت سلامت ذهنی و توسعه فردی کودکان و نوجوانان طراحی شدهاند. این دورهها که ویژه گروه سنی ۸ تا ۱۸ سال برگزار میشوند، به فرزندان شما کمک میکنند تا:
-
هیجانات خود را بشناسند و بهدرستی بیان کنند
-
با استرس و اضطراب خود کنار بیایند و آن را مدیریت کنند
-
کنترل خشم را به شیوهای سالم بیاموزند
-
عزتنفس و اعتماد بهنفس خود را افزایش دهند
-
مهارتهای زندگی و تصمیمگیری سالم را تمرین کنند
این جلسات بهصورت آنلاین و با همراهی کوچهای متخصص، در فضایی امن، تعاملی و متناسب با سن و نیاز هر کودک برگزار میشود. کوچینگ ویموند فقط آموزش نیست؛ مسیری است برای رشد و آمادگی ذهنی فرزند شما برای عبور از چالشها.
📌 اگر میخواهید فرزندتان با ذهنی آرامتر و مهارتی قویتر با مسائل روبهرو شود،
همین حالا فرم درخواست زیر را برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان تکمیل کنید:
حتی در میانهی بحران، آرامش ممکن است…
استرس و اضطراب در جنگ واکنشی انسانی و قابل درک است، اما نباید اجازه دهیم ما را فلج کند. با بهرهگیری از روشهای علمی، ایجاد ارتباط موثر با اطرافیان، و تقویت حمایت اجتماعی، میتوان این دوران سخت را نهتنها پشت سر گذاشت، بلکه به فرصتی برای رشد درونی و تابآوری تبدیل کرد.
در زمانهای که آینده مبهم بهنظر میرسد، آگاهی از احساسات، مراقبت از سلامت روان و حفظ ارتباط با دیگران، ابزارهای حیاتی برای عبور از چالشها هستند. به خاطر داشته باشیم: حتی در تاریکترین روزها، یک ذهن آرام و هوشیار میتواند چراغ راه خودش و دیگران باشد.
پرسشهای متداول FAQ
۱. در هنگام جنگ چه کنیم که آرامش خود را حفظ کنیم؟
در چنین شرایطی، بهتر است اطلاعات خود را از منابع معتبر محدود کنید، با افراد مورد اعتماد صحبت کنید، به برنامه روزانه خود پایبند باشید و از تکنیکهایی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن استفاده کنید.
۲. چگونه ترس از جنگ را در خودمان یا فرزندانمان کاهش دهیم؟
ترس از جنگ یک واکنش طبیعی است. برای کاهش آن باید درباره ترسها صحبت کرد، احساسات را سرکوب نکرد و به دنبال راههایی برای بازسازی حس امنیت مانند ارتباط با خانواده یا انجام فعالیتهای آرامشبخش بود.
۳. روانشناسی جنگ درباره اثرات روانی جنگ بر افراد چه میگوید؟
روانشناسی جنگ تأکید میکند که قرار گرفتن در معرض اخبار یا حوادث جنگی میتواند باعث بروز اضطراب در جنگ، افسردگی، یا حتی PTSD شود. به همین دلیل، مراقبت روانی از خود و اطرافیان بسیار حیاتی است.
۴. نشانههای استرس در جنگ چیست؟
از علائم شایع میتوان به بیخوابی، بیقراری، پرخاشگری، افکار منفی مداوم و احساس درماندگی اشاره کرد. در برخی افراد، استرس ناشی از جنگ حتی میتواند به علائم جسمی مانند تپش قلب یا سردرد منجر شود.
۵. اگر احساس کنم استرس جنگ دارم، چه کاری باید انجام دهم؟
اول از همه این احساس را انکار نکنید. سپس با یک مشاور صحبت کنید، فعالیت بدنی داشته باشید، رژیم غذایی خود را متعادل نگه دارید و در صورت نیاز از روشهای درمانی حرفهای کمک بگیرید.
۶. چگونه با اضطراب در جنگ مقابله کنیم؟
با تمرینهای ذهنآگاهی، حفظ ارتباط اجتماعی، پرهیز از اخبار بیش از حد، و انجام فعالیتهایی که به شما حس کنترل میدهند (مانند یادداشتنویسی یا مدیتیشن) میتوان با اضطراب مقابله کرد.
۷. راهکارهای کاهش اضطراب جنگ در کودکان چیست؟
مهمترین راهکارها شامل گوش دادن بدون قضاوت به کودک، حفظ روال منظم زندگی، محدود کردن دسترسی به اخبار، و استفاده از بازیها و نقاشی برای بیان احساسات هستند.
۸. آیا استرس در جنگ بین بزرگسالان و کودکان تفاوت دارد؟
بله، بزرگسالان ممکن است با مشکلات خواب یا اضطراب عمومی مواجه شوند، در حالی که کودکان اغلب با رفتارهایی مانند چسبیدن به والدین، شبادراری یا ترس از تنها ماندن واکنش نشان میدهند.
۹. آیا اضطراب ناشی از جنگ طبیعی است؟
بله، اضطراب در چنین شرایطی واکنشی طبیعی به شرایط غیرقابل پیشبینی و تهدیدآمیز است. مهم این است که آن را به رسمیت بشناسید و برای کاهش آن قدم بردارید.
۱۰. چه زمانی باید برای استرس یا اضطراب ناشی از جنگ به روانشناس مراجعه کرد؟
اگر اضطراب یا استرس جنگ شما یا اطرافیانتان به حدی برسد که زندگی روزمره، خواب، یا روابط شخصیتان را مختل کند، حتماً باید با یک مشاور یا روانشناس حرفهای صحبت کنید.