امروزه بیش‌فعالی یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی کودکان و نوجوانان تأثیر بگذارد. بیش‌فعالی در کودکان یک موضوع مهم و پیچیده است که نیازمند رسیدگی و مدیریت صحیح است. درمان بیش‌فعالی در کودکان بر اساس شناخت علائم، تشخیص علت‌ها، و اعمال روش‌های مناسب برای مدیریت این مشکل انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی علائم و علت‌های پیدایش بیش‌فعالی در این دو گروه از جامعه می‌پردازیم.
علائم بیش‌فعالی در کودکان
دشواری در تمرکز
کودکان دچار بیش‌فعالی معمولاً دشواری در تمرکز بر روی یک فعالیت خاص را تجربه می‌کنند. آنها ممکن است به طور مداوم از یک فعالیت به فعالیت دیگر بپردازند و نتوانند به خوبی بر روی یک موضوع متمرکز شوند.
حرکات بیش‌اندازه
کودکان دچار بیش‌فعالی معمولاً حرکات بیش‌اندازه و بی‌هدفی انجام می‌دهند. این حرکات ممکن است شامل پرش، دویدن، و پرت کردن اجسام باشد، حتی در مواقعی که آنها نیازی به فعالیت حرکتی ندارند.
عدم توانایی در کنترل رفتار
کودکان ممکن است دچار رفتارهای ناپایدار و غیرقابل پیش‌بینی شوند. این شامل رفتارهایی مانند بلند بلند حرف زدن، پرخاشگری، و عدم توجه به نظرات و درخواست‌های دیگران است.
مشکلات در مدرسه
این علائم در محیط مدرسه به ویژه مشهود است؛ زیرا کودکان باید برای مدت زمان طولانی در حال تمرکز و یادگیری باشند. اگر کودکان دچار بیش‌فعالی باشند، ممکن است نتوانند به درستی تمرکز کنند، اطلاعات را به خاطر بسپارند یا به سوالات معلم پاسخ دهند. وقتی کودکان دچار بیش‌فعالی می‌شوند، معمولاً با مشکلاتی در تمرکز و توجه به درس‌ها همراه هستند. آنها ممکن است نتوانند به درستی به درس‌ها گوش دهند یا کارهای تحریری را به خوبی انجام دهند. به عبارت دیگر، زمانی که کودکان باید تمرکز کنند، مشکلاتی مانند عدم توانایی در حفظ و یادگیری اطلاعات یا اجرای وظایف تحریری پیش می‌آید.
علائم جسمی
علائم جسمی بیش‌فعالی می‌تواند شامل بی‌قراری و حرکات بیش‌اندازه در هنگام بایستادن باشد. به عبارت دیگر، کودکان دچار بیش‌فعالی ممکن است احساس بی‌قراری و ناتوانی در نشستن به‌مدت طولانی در یک مکان را تجربه کنند. این علائم معمولاً وقتی که کودکان باید آرامش داشته باشند، مانند در کلاس یا زمان خواب، بیشتر دیده می‌شوند.
علائم رفتاری
علائم رفتاری بیش‌فعالی می‌تواند شامل رفتارهای ناپایدار و غیرمنظم باشد. به عبارت دیگر، کودکان ممکن است بیش‌اندازه حرف بزنند، در کارها پرخاشگری کنند یا به طور کلی بی‌توجه به اطرافیان خود باشند. این رفتارها ممکن است باعث اختلال در فرآیند یادگیری در مدرسه شود و بر روابط دوستانه تأثیر منفی بگذارد.
مشکلات در روابط اجتماعی
کودکان دچار بیش‌فعالی ممکن است دشواری در برقراری و حفظ روابط دوستانه داشته باشند. آنها ممکن است به علت رفتارهای بیش‌اندازه، مورد توجه دیگران قرار نگیرند و باعث ایجاد مشکلات در محیط مدرسه و حتی با خانواده‌شان شوند.
علائم بیش‌فعالی در نوجوانان
در نوجوانی، بیش‌فعالی ممکن است با تغییرات در رفتار و عادت‌ها آشکار شود. در این دوران، نوجوانان به دنبال هویت خود هستند و اغلب به دنبال ارتباط با همتایان خود و اجتماعی شدن می‌باشند. بنابراین، بیش‌فعالی می‌تواند به صورت دلالت‌های مختلفی ظاهر شود؛ از جمله افزایش تعداد دوستان، مصرف مواد مخدر و الکل، و تغییرات در الگوی خواب و خوراک. همچنین، نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است دچار مشکلات تحصیلی، افسردگی، و اضطراب شوند. علاوه بر این، ریسک اینکه این افراد وارد جنایت و خطرات اجتماعی شوند نیز بالاتر است.
بیش‌فعالی در این دو گروه از جامعه به عوامل مختلفی برمی‌گردد. از جمله این عوامل می‌توان به عوامل ژنتیکی، محیط زندگی و تربیت، و مصرف مواد مخدر و الکلی اشاره کرد. افرادی که والدین یا فامیل‌هایشان دچار بیش‌فعالی بوده‌اند، احتمال بالاتری برای ابتلا به این مشکل دارند. همچنین، محیط زندگی و تربیت نیز نقش مهمی در ایجاد یا کاهش بیش‌فعالی دارد. به عنوان مثال، محیط‌هایی که پر از تنش و استرس هستند، می‌توانند عوارضی نظیر بیش‌فعالی را به همراه داشته باشند. همچنین، مصرف مواد مخدر و الکلی نیز می‌تواند عاملی در افزایش بیش‌فعالی در افراد جوان باشد.
اختلال بیش‌فعالی یک وضعیت پیچیده است که در آن کودکان تحت تأثیر رفتارهای پرتحرک، بی‌توجهی، و ناگهانی قرار می‌گیرند. حدود ۳ تا ۵ درصد از کودکان از این اختلال رنج می‌برند و این اختلال در پسران بیشتر دیده می‌شود. علائم این اختلال می‌تواند در بعضی کودکان با پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی بیشتر دیده شود، در حالی که در دیگران بیشتر علائم بی‌توجهی مشاهده می‌شود. این علائم معمولاً قبل از سن ۷ سالگی ظاهر می‌شوند، اما اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدی‌تری ایجاد می‌کنند.
این اختلال که سال‌هاست شناخته شده، به دلایل مختلفی برمی‌گردد. به نظر می‌رسد که نقص در تکامل سیستم عصبی در پس‌زمینه این اختلال باشد. کودکان مبتلا به این اختلال احتمالاً دچار نقص جزئی در بخش‌های مغزی مرتبط با توجه، تمرکز، و کنترل حرکات هستند. همچنین، برخی موارد از صدمات جزئی به ساختمان مغزی در طول حاملگی یا زایمان نیز ممکن است منجر به این مشکل شوند.
یکی از مشکلات افراد دارای اختلال نارسایی توجه بیش‌فعالی کودکان مشکل تنظیم هیجان است. هیجان آنها نوسان‌های شدیدتر دارد. این ویژگی اگرچه در بسیاری از این کودکان و بزرگسالان با مبنای عصب‌شناختی دیده می‌شود، اما تا حد قابل ملاحظه‌ای به ویژگی‌های شخصیتی و همچنین شرایط تربیتی و خانوادگی آنها نیز بستگی دارد. از این رو، بخشی از مداخله‌های معطوف بر تنظیم هیجان بر اصلاح ساختار تعاملی کودک یا فرد بزرگسال با اطرافیانش تأکید دارد.
علائم اختلال بیش‌فعالی شامل عدم توانایی کودکان در حفظ و تنظیم رفتارهایشان است. آنها معمولاً نمی‌توانند رفتار مناسبی که با شرایط محیط هماهنگ باشد، نشان دهند. خواب و غذاخوردن آنها منظم نیست و به نظر می‌رسد در همه چیز دخالت داشته باشند و نیاز به مراقبت دائمی دارند. از نظر هیجانی ثبات ندارند و ممکن است به‌طور ناگهانی خندان یا گریان شوند، و رفتارشان غیرقابل پیش‌بینی یا ارزیابی باشد. آنها به فعالیت‌های خطرناک شرکت می‌کنند و اغلب پیش از فکر کردن عمل می‌کنند.
تعدادی دیگر از علائم مرتبط با این اختلال شامل بازی پرتحرک، ترک کلاس، حرکات دواندن و پریدن، فعالیت‌های صداشناختی، و عدم توانایی در پیگیری دستورات و اتمام کارها است. این مشکلات می‌توانند بر روی توانایی تحصیلی و روابط اجتماعی کودکان تأثیر منفی بگذارند و نیاز به مداخلات درمانی دارند.
روش تشخیص بیش‌فعالی
تشخیص بیش‌فعالی در کودکان نیازمند بررسی دقیق علائم و علت‌های مرتبط با این مشکل است. مشاوره با پزشک یا روان‌شناس متخصص می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند. برخی از علائم بیش‌فعالی در کودکان شامل دشواری در تمرکز، حرکات بیش‌اندازه، و رفتارهای ناپایدار است. علائم و نشانه‌های بیش فعالی اغلب از ۳ تا ۶ سالگی آغاز می‌شود. تشخیص بیش فعالی بچه‌ها در درجه اول از طریق مشاهده و ارزیابی رفتاری انجام شده توسط والدین، معلمان، پزشکان و روانشناسان کودک و نوجوان انجام می‌شود.
برچسب زدن به بچه‌ها به معنای ارجاع دادن به آنها با یک اصطلاح خاص است که نشان دهنده نیازهای خاص کودکان است یا به آنها اجازه می‌دهد که شیطان باشند و غیره. از برچسب‌ها برای دسته‌بندی کودکان استفاده می‌شود و این برچسب‌ها می‌توانند مبتنی بر پزشکی باشند، مانند ADHD (اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی) یا ممکن است مرتبط با مسائل روانی و اجتماعی باشند. در سیستم آموزشی، برچسب‌ها به منظور دسته‌بندی کودکان بر اساس نیازهای آموزشی، توانایی‌های تحصیلی و رفتارهای آنها استفاده می‌شود. به عنوان مثال، کودکی که در درک مفاهیم ساده مشکل دارد ممکن است به عنوان “نیازمند توجه ویژه” شناخته شود یا کودکی که کمی پرجنب‌وجوش است ممکن است به عنوان “چالش‌برانگیز” تلقی گردد. ممکن است کودکی که در املاء و خواندن مشکل دارد به عنوان “نارساخوان” شناخته شود، یا کودکی که اعتماد به نفس پایین دارد و در تقویت مهارت‌های حرکتی با مشکلاتی مواجه است را کودکان “بی‌عرضه” بخوانند. اما قسمت تاسف‌بار این است که این برچسب‌ها برای مدت طولانی ممکن است به کودکان می‌چسبند و تأثیرات منفی بر روی اعتماد به نفس و پیشرفت آنها داشته باشند.
گزینه‌های درمان شامل آموزش برای والدین، درمان شناختی-رفتاری، داروها، و مداخلات مشکلات مرتبط با این اختلالات است. مهم است که هر کودکی ممکن است لحظاتی شیطنت کند یا نافرمانی نماید که این کاملاً طبیعی است. اما رفتارهای برخی از کودکان به طور مداوم آزاردهنده و دشوار است و با سن آنها متناسب نیست.
تفاوت بین شیطنت، بازیگوشی و بیش‌فعالی در کودکان
درک تفاوت بین شیطنت، بازیگوشی و بیش‌فعالی در کودکان مهم است، زیرا می‌تواند به والدین کمک کند تا نیازهای رفتاری و تربیتی کودکان خود را بهتر درک کنند و در صورت لزوم، به مشکلاتی که احتمالاً نیاز به توجه پزشکی دارند، بیشتر توجه کنند.
بیش فعالی و شیطنت، دو وضعیت متفا اوات هستند که ممکن است در کودکان به وجود آیند. بیش فعالی اغلب شامل فعالیت‌های پیچیده‌تر و هیجان زیاد بودن است، در حالی که شیطنت به دست آوردن لذت از تخریب و خرابکاری و کارهای ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی می‌پردازد.
کودکان بیش فعالی اغلب پر سر و صدا هستند و ممکن است مشکلی در تمرکز و رعایت نوبت داشته باشند. این کودکان ممکن است با وظایف طولانی مدت مشکل داشته و به زودی تمرکز خود را از دست دهند. علایم بیش فعالی شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، و اعمال تکانه‌ای هستند. این کودکان ممکن است به فعالیت‌های خرابکاری، پرخاشگری، بدخوابی و مشکلات دیگر دچار شوند.
اما کودکان بازیگوش، علیرغم سر و صدا و فعالیت زیاد، رفتار نامطلوب یا نابهنجاری نشان نمی‌دهند. آنها ممکن است به دست آوردن لذت از بازی و خلاقیت‌شان تمایل داشته باشند. این کودکان هنگام بازی ممکن است به اطرافیان بی‌توجهی کنند و حتی در برخی موارد، نادیده گرفته شوند، اما رفتار آنها به شدت بیمارگونه نیست.
با این حال، ممکن است کودکان بازیگوش نیز مشکلاتی در تمرکز داشته باشند، اما این مشکلات به دوران کودکی و سن بالای ۳-۵ سالگی محدود هستند و به طور کلی با رشد و توسعه‌شان رفع می‌شوند.
علاوه بر این، علایم بیش فعالی شامل پرحرفی، نداشتن صبر و تحمل برای رسیدن به خواسته‌ها، انجام فعالیت‌های تخریبی و خرابکاری، پرخاشگری، بدخوابی و موارد دیگر می‌باشد.
در نهایت، تمامی این موارد نشان‌دهنده اهمیت تشخیص صحیح بین بیش فعالی و شیطنت است و اینکه از کمک‌های مناسب برای هر دو وضعیت استفاده شود.
به طور کامل در ادامه هر کدام را به صورت مجزا تعریف می‌کنیم :
شیطنت
شیطنت ممکن است به عنوان یک بخش طبیعی از رشد و توسعه کودکان تلقی شود. کودکان معمولاً با انجام شیطنت‌ها، مهارت‌های اجتماعی و خلاقیت خود را تقویت می‌کنند. اما در برخی موارد، شیطنت می‌تواند به نواقص در تربیت یا مشکلات رفتاری کودکان اشاره کند.
بازیگوشی
بازیگوشی نیز جزء رفتارهای طبیعی کودکان است. وقتی کودکان بازی می‌کنند، ذهن و بدن خود را در معرض تجربه‌های جدید قرار می‌دهند و مهارت‌های اجتماعی، حسی، و حرکتی خود را تقویت می‌کنند.
بیش‌فعالی
بیش‌فعالی به معنای یک اختلال است که می‌تواند با افزایش حرکت‌های بی‌هدف، عدم توانایی در تمرکز، و رفتارهای ناپایدار همراه باشد. این مشکل ممکن است به عنوان یکی از شایع‌ترین دلایل ارجاع کودکان به مراکز تخصصی شناخته شود و نیاز به توجه و مدیریت مراقبت‌های پزشکی دارد.
تفاوت‌های اساسی
شیطنت و بازیگوشی به عنوان بخشی از توسعه طبیعی کودکان می‌توانند مفید و مثبت باشند، در حالی که بیش‌فعالی ممکن است نیاز به توجه و مداخله پزشکی داشته باشد.
شیطنت و بازیگوشی معمولاً متعادل و در محدوده‌های قابل قبولی است، در حالی که بیش‌فعالی می‌تواند باعث اختلال در کارایی روزمره کودک شود و نیاز به مداخله والدین و پزشکی داشته باشد.
برای تشخیص صحیح بین این وضعیت‌ها، اهمیتی دارد که والدین و مراقبین توانایی تشخیص علایم و واکنش‌های کودکان را داشته باشند. تمایز میان شیطنت، بازیگوشی و بیش‌فعالی نه تنها به آنها کمک می‌کند تا رفتارهای کودکان را بهتر درک کنند، بلکه اگر نیاز به مشاوره یا مداخله پزشکی باشد، زودتر اقدامات لازم را انجام دهند.
روش‌های رفتار با فرزند بیش‌فعال
- حساس نشوید: به بیش‌فعالی دانش‌آموزان حساسیت فراوان نشان ندهید، زیرا احتمال دارد برای جلب‌توجه باشد.
- ایجاد محیط آرام: سعی کنید کلاس را تا حد ممکن آرام نگه دارید. کودکان بیش‌فعال در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا تحریک‌پذیری بیشتری دارند. قصه‌گویی می‌تواند به طرز شگفت‌انگیزی به آرامش کلاس کمک کند.
- مزاحم تمرکز دانش‌آموزان بیش‌فعال نشوید: هنگامی که در حال انجام تکلیفی هستند، با آنها صحبت نکنید. دانش‌آموزان بیش‌فعال به راحتی تمرکز خود را از دست می‌دهند.
- برنامه‌ریزی کنید: به او برنامه‌ریزی در کارها را یاد بدهید و کمکش کنید تا برنامه‌ی روزانه برای خودش بنویسد.
- کارهایش را محدود کنید: برخی از دانش‌آموزان بیش‌فعال در مدرسه کارهای متنوع و زیادی انجام می‌دهند؛ مثلاً عضویت در گروه سرود و تئاتر، سرگروه درس علوم، نماینده کلاس، مسئول برقراری نظم در راهرو و… این کار درست نیست. دانش‌آموزان بیش‌فعال باید تعداد کارهای محدودتری انجام دهند.
- بازی چشم در چشم: به چشمان او نگاه کنید و بگویید که می‌خواهید ببینید چه کسی می‌تواند مدت بیشتری نگاهش را ثابت نگه دارد و دیرتر چشم بردارد.
- بازی حواس‌پرت کردن: هنگامی‌که مشغول بازی است، به او بگویید می‌خواهم حواست را پرت کنم. مقاومت کن تا حواست پرت نشود.
- هماهنگی با خانواده‌ها: حتماً با خانواده‌ها در ارتباط باشید. به آنها گزارش دهید که برای بهبود وضعیت فرزندشان چه اقداماتی انجام می‌دهید و از آنها نیز بخواهید تا فعالیت‌هایی که در خانه انجام می‌دهند را با شما در میان بگذارند. ارتباط دوستانه و مستمر بین شما و خانواده‌ی دانش‌آموزان می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.
موسسه ملی بهداشت و مراقبت در کشور انگلستان (NICE – National Institute for Health and Care Excellence) مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هایی را برای والدینی که کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی دارند، در مورد درمان‌های توصیه‌شده پیشنهاد می‌کند که عبارت‌اند از:
اگر کودک شما آن‌قدر بزرگ شده که می‌تواند به مدرسه برود، معمولاً در ابتدا نباید به او دارو داده شود.
باید در دوره‌ای به والدین پیشنهاد شود که در رفتار فرزندشان کمک کنند. اگر کودک شما در یک دوره‌ی درمان گروهی نیز شرکت کند، ممکن است یک درمان روانشناختی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) یا آموزش مهارت‌های اجتماعی نیز مفید باشد.
اگر فرزندتان نوجوان است، به جای درمان روانشناختی مشترک، ممکن است روان‌درمانی فردی برای او مفیدتر باشد. اگر فرزندتان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی یا ADHD و ناتوانی در یادگیری است، باید امکان انتخاب بین درمان گروهی یا فردی برای شما و فرزندتان فراهم شود.
اگر روان درمانی تاکنون کمکی نکرده است، باید به کودک شما دارو داده شود. باید در کنار سایر حمایت ها و درمان ها از جمله دوره هایی برای والدین و فرزندان باشد. اگر شما و فرزندتان ترجیح دهید در جلسات والدین شرکت نکنید یا درمان روانشناختی نداشته باشید، ممکن است دارو نیز توصیه شود.
تأثیر تغذیه بر بیش‌فعالی کودکان
همان‌طور که گفته شد، بیش‌فعالی به عنوان یکی از اختلالات رفتاری شامل سه نوع پرتحرکی، کمبود توجه و رفتارهای تکانه‌ای است. خوراکی‌هایی مانند پرتقال، ماهی، روغن زیتون، گوشت قرمز، تخم کدو، بادام و تخم‌مرغ می‌توانند بیش‌فعالی را کاهش دهند. از طرفی، خوراکی‌هایی مانند شکر، ادویه‌های معطر، آب‌نبات‌ها، کیک‌ها، دسرها، نوشابه‌ها، غذاهای تند، سوسیس و کالباس می‌توانند بیش‌فعالی را افزایش دهند.
یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل بیش‌فعالی کودکان، توجه به نوع تغذیه‌شان و ارائه خوراکی‌های مناسب است. با انتخاب خوراکی‌هایی که بیش‌فعالی را کاهش می‌دهند و اجتناب از خوراکی‌هایی که آن را افزایش می‌دهند، می‌توان به بهبود رفتار و تمرکز کودکان کمک کرد.
انواع بیش فعالی کودکان را بشناسید
نوع اول: بیش‌فعالی از نوع پرتحرکی
کودکانی که به این نوع بیش‌فعالی مبتلا هستند، معمولاً بی‌قرار و بی‌آرامند. آنها هیچ‌گاه در یک مکان ثابت نمی‌نشینند و دائماً در حال راه رفتن و حرکت هستند. به نظر می‌رسد مثل یک موتور مداوم فعال هستند که از صبح تا شب روشن و بی‌خاموشی است. این کودکان از انجام رفتارهای پرخطر لذت می‌برند و معمولاً پرحرف هستند.
نوع دوم: بیش‌فعالی از نوع کم‌توجه
کودکانی که دچار این نوع بیش‌فعالی هستند، معمولاً دائماً در حال رویاپردازی هستند و اغلب فراموش‌کارند. ممکن است مدام وسایل خود را گم کنند یا در جاهایی جا بگذارند.
نوع سوم: بیش‌فعالی با رفتارهای تکانه‌ای
در این نوع، کودکان کم‌صبرند و می‌توانند میان صحبت دیگران پرش کنند. آنها معمولاً صبر و تحمل کمی دارند و به سرعت عصبی می‌شوند.
توصیه‌هایی برای افزایش حافظه فعال کودکان دارای اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی (ADHD)
- تقسیم کار به قطعات کوچک‌تر: وظایف را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کرده و به کمک یک لیست وظایف، به کودک کمک کنید تا به ترتیب آنها را انجام دهد.
- تهیه لیست کارها: یک لیست از وظایفی که باید انجام شود، تهیه کنید. این لیست می‌تواند شامل جزئیاتی مانند زمان و نوع هر کار باشد. کودک می‌تواند مقابل هر کاری که انجام داده، علامتی بزند.
- انجام سریع کارها و تعویق ندادن: کودک را تشویق کنید تا کارها را سریع انجام دهد و به تعویق نیاندازد.
- استفاده از یادآورها: از وسایلی مانند گوشی موبایل برای یادآوری وظایف استفاده کنید. پیام‌هایی را برای کودک بفرستید تا به وظایفش یادآوری شود.
- پرهیز از عوامل حواس‌پرت‌کننده: کودک را در محیطی قرار دهید که کمترین تشتت و حواس‌پرتی وجود داشته باشد.
- 6. جلب توجه قبل از ارائه دستور: قبل از ارائه دستور، توجه کودک را جلب کرده و با او تماس چشمی برقرار کنید. سپس از او بخواهید دستور را تکرار کند.
- کاهش فعالیت‌های غیرضروری: تعداد فعالیت‌هایی که کودک در آنها شرکت می‌کند را کاهش دهید.
- یادداشت کردن دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای: در صورتی که به کودک دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای می‌دهید، آنها را یادداشت کنید. به عنوان مثال، اگر او را برای خرید سه وسیله به فروشگاه می‌فرستید، اسم وسایل را روی یک کاغذ یادداشت کنید.
- استفاده از پاداش و محرومیت: برای تشویق کودک به به‌یادآوری وظایف، از پاداش‌ها یا محرومیت‌ها استفاده کنید.
این توصیه‌ها می‌تواند به بهبود حافظه فعال و تمرکز کودکان با اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی کمک کند.
رابطه بیش‌فعالی در کودکان و موبایل
بر اساس تحقیقات اخیر، به نظر می‌رسد که استفاده مداوم از تلفن همراه در طول دوران بارداری می‌تواند به طور مستقیم بر رفتار و رشد کودکان تأثیر بگذارد. مطالعات نشان داده‌اند که مادرانی که در طول بارداری به صورت مداوم از تلفن همراه استفاده می‌کنند، احتمالاً با کودکانی روبرو خواهند شد که دارای مشکلات رفتاری، اعمال تکانه‌ای و بیش‌فعالی هستند.
به عبارت دیگر، بیش‌فعالی کودکان به نسبت مادرانی که استفاده زیادی از تلفن همراه نداشته‌اند، بیشتر است. برای مثال، مطالعات نشان داده‌اند که کودکانی که مادرانشان به طور مداوم و بی‌وقفه از تلفن همراه استفاده می‌کنند، ممکن است به طور متوسط ۲۸ درصد بیشتر به بیش‌فعالی دچار شوند. این میزان افزایش بسیار چشم‌گیر است و نشان از اهمیت بررسی عوامل مختلف در تأثیرات بارداری بر روی رفتار کودکان دارد.
به علاوه، استفاده از تلفن همراه به عنوان یک بخش اساسی از زندگی مدرن، به ویژه در عصر فناوری، برای اغلب افراد امری ضروری و غیرقابل اجتناب شده است. اما تحقیقات نشان می‌دهند که زمانی که استفاده از این وسیله به اندازه‌ای می‌شود که تمام وقت و توجه فرد را به خود جلب کند، ممکن است به تأثیرات منفی در سلامت روانی کودکان منجر شود.
در نهایت، توجه به این نکته مهم است که می‌توان با کنترل میزان استفاده از تلفن همراه در دوران بارداری و در طول زندگی خانوادگی، از بروز مشکلات رفتاری و روانی در کودکان جلوگیری کرد. این موضوع نشان می‌دهد که اهمیت اطلاعات کافی و آگاهی از تأثیرات مخرب مصرف بیش از حد این وسیله را در جوامع مدرن تأکید می‌کند.
درمان بیش‌فعالی در کودکان
بیش‌فعالی یا اختلال نقص توجه مشکلاتی هستند که قابلیت درمان کامل ندارند، اما می‌توان با اقدامات مناسب، علائم آنها را مدیریت کرد و از تشدید آنها جلوگیری کرد. اقداماتی که برای مدیریت بیش‌فعالی انجام می‌شود عبارتند از:
- شناخت علائم: اولین گام در مدیریت بیش‌فعالی و ADHD شناخت علائم و نشانه‌های آنها است تا بتوان برای مدیریت بهتر آنها برنامه‌ریزی کرد.
- تغییرات در سبک زندگی: شناسایی عوامل محیطی که می‌توانند علائم را تشدید کنند، مانند آسیب‌های مغزی، قرار گرفتن در معرض سرب و کمبود خواب، از جمله اقدامات مهم است. اصلاح سبک زندگی شامل ایجاد روزمره‌های سالم، فعالیت‌های ورزشی منظم و مدیریت استرس است.
- مراقبت‌های پزشکی: مشاوره با پزشک و روان‌شناس می‌تواند به تشخیص درست‌تر و درمان موثرتر این اختلالات کمک کند. در برخی موارد، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک ممکن است برای کنترل علائم مفید باشد.
- پشتیبانی اجتماعی: حمایت والدین، معلمان و خانواده می‌تواند برای کودکان با بیش‌فعالی بسیار موثر باشد. ارائه حمایت‌های اجتماعی و روانی به آنها کمک می‌کند تا از عوارض این اختلالات کاسته شود.
- آموزش به والدین: آموزش به والدین در مورد مدیریت رفتارها و ارائه راهکارهای مناسب در خانه و مدرسه می‌تواند بهبود علائم بیش‌فعالی را تسریع کند.
- استفاده از راهکارهای مدیریت توجه: استفاده از راهکارهایی مانند زمان‌بندی و برنامه‌ریزی، استفاده از لیست‌های وظایف، ایجاد محیط‌های آرام و کم‌تحریک و مدیریت خودکارانه می‌تواند به کنترل علائم کمک کند.
با این اقدامات، می‌توان علائم بیش‌فعالی کودکان و ADHD را کنترل کرده و بهبودی در کیفیت زندگی کودکان و خانواده‌هایشان ایجاد کرد.
شما نمی‌توانید بیش‌فعالی (ADHD) را درمان کنید، اما می‌توانید اقداماتی را برای مدیریت و پیشگیری از تشدید علائم آن انجام دهید. هنگامی که تشخیص دادید چه چیزی باعث تشدید علائم ADHD می‌شود، می‌توانید تغییرات لازم در سبک زندگی را برای کنترل بهتر علائم ایجاد کنید. برخی از عوامل محیطی که باعث بیش‌فعالی می‌شوند عبارتند از آسیب‌های مغزی و قرار گرفتن در معرض سرب. عوامل دیگری مانند کمبود خواب در تشدید علائم بیش‌فعالی موثر هستند و آنها را افزایش می‌دهند.
برای کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی، مشاوره گروهی با استفاده از رویکرد مداخله سیستمیک و بهره‌گیری از مشاوره قانونی و مشاوره معلمی، یک راه حل پیشنهادی است. از اهمیت بالایی برخوردار است که در طول مشاوره بر سه حوزه تمرکز داشته باشیم: حل تعارض، افزایش انگیزه و ایجاد خودکارآمدی و ارتقاء اعتماد به نفس.
این سه حوزه متمرکز، مشاوران را در سازماندهی و برنامه‌ریزی اقدامات کمک می‌کند. همچنین، در هنگام مشاوره با والدین، مراقبان، معلمان و سایرین، این حوزه‌ها به آنها کمک می‌کند تا برنامه‌های مشارکتی و همکاری‌بخش را طراحی و اجرا کنند که برای موفقیت در درمان بسیار حیاتی است.
آکادمی کوچینگ ویموند برای کودکان و نوجوانان با بیش‌فعالی (ADHD)
آکادمی کوچینگ ویموند برای کودکان و نوجوانان با بیش‌فعالی (ADHD) برنامه‌های مختلفی را ارائه می‌دهد که به آنها کمک می‌کند توانایی‌های خود را بهتر بشناسند و از انرژی و خلاقیت خود به شکل مثبتی استفاده کنند. برخی از این برنامه‌ها و فعالیت‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کوچینگ فردی: جلسات کوچینگ فردی با تمرکز بر نیازها و چالش‌های خاص هر کودک. کوچینگ می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت زمان، تنظیم اهداف و افزایش تمرکز را یاد بگیرند.
- تمرینات توجه و تمرکز: برنامه‌هایی که بر تقویت توجه و تمرکز کودکان متمرکز هستند. این تمرینات می‌توانند شامل بازی‌های ذهنی، مدیتیشن و تمرینات تنفس باشند.
- فعالیت‌های بدنی: برنامه‌های ورزشی و فعالیت‌های بدنی که به کودکان کمک می‌کند انرژی خود را به شکل مثبتی تخلیه کنند. ورزش‌هایی مانند یوگا، دویدن و بازی‌های تیمی می‌توانند بسیار مفید باشند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: جلسات گروهی که به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. این جلسات می‌توانند شامل بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی باشند که به توسعه همکاری، ارتباط موثر و حل مسائل اجتماعی کمک می‌کنند.
- پشتیبانی تحصیلی: برنامه‌هایی که به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های تحصیلی خود را بهبود بخشند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل تکنیک‌های مطالعه، مدیریت زمان و مشاوره تحصیلی باشند.
- آموزش والدین: جلسات آموزشی برای والدین که به آنها کمک می‌کند نیازها و چالش‌های فرزند خود را بهتر درک کنند و استراتژی‌های موثری برای پشتیبانی از آنها به کار بگیرند.
این برنامه‌ها و فعالیت‌ها به کودکان با بیش‌فعالی کمک می‌کند تا توانایی‌ها و استعدادهای خود را کشف کنند و از آنها به بهترین شکل ممکن بهره ببرند.
