خودآگاهی چیست و چگونه خودآگاهی را در خودمان ایجاد کنیم؟
بنا به گزارش WHO خودآگاهی یکی از ده مهارت اصلی زندگی است. آگاهی داشتن از نقاط قوت و ضعف‌های فردی برای خودسازی ضروری است. سوالی که شاید ذهن خیلی از ما را درگیر کرده باشد این است: چگونه به فرزندانمان کمک کنیم تا به مهارت خودآگاهی برسند؟ متخصصین حوزه روانشناسی بر این باورند که: اولین و مهمترین اقدام ایجاد محیطی است که کودکان بتوانند آزادانه افکار خود را به اشتراک بگذارند. ما باید به کودکان به عنوان یک فرد متمایز که دارای ذهنیت خاص خود هستند احترام بگذاریم. گوش دادن به کودکان برای درک آنچه در ذهن آنها می گذرد بسیار مهم است. برای اینکه کودکانمان به مهارت خودآگاهی دست پیدا کنند بحث و گفتگو برای سیدن به نقاط قوت و ضعف آنها در جهت دستیابی به این مهارت ضروری است. در این مالیه سعی داریم شما را با تعریف خودآگاهی و راه‌های رسیدن به آن بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) آشنا کنیم.
مفهوم خودآگاهی
خودآگاهی به معنا درک واقعی از توانای‌ها و ضعف‌ها و ویژگی‌های شخصیتی است. والدین باید ابتدا این شناخت را نسبت به خود بدست آورند تا بتوانند بصورت موثرتر به فرزندان خود آموزش دهند. گاهی اوقات فرزندمان را توبیخ می‌کنیم و با دیگران مقایسه می کنیم. بطور مثال: والدین جملاتی از این قبیل به فرزندان خود می‌گویند: «او فقط پنج سال دارد و خیلی خوب می‌خواند. به خودت نگاه کن، در هشت سالگی برای خواندن این کتاب ساده تلاش می‌کنی. گفتن چنین جمله‌ای فقط می‌تواند اعتماد به نفس کودک را بجای اینکه بیشتر کند از بین ببرد. شاید تاکنون این جمله را شنیده‌اید که: درختان گیلاس، آلو، هلو و دمسون همه شکوفه می‌دهند اما با ویژگی‌های خاص خودشان! ویژگی‌های هر انسانی منحصر به فرد است و ما نمی‌توانیم شخص دیگری شویم. هیچ فایده یا هدفی در تلاش آلو برای گیلاس بودن وجود ندارد، آلو باید مانند آلو شکوفا شود و پتانسیل منحصر به فرد خود را به بهترین شکل نشان دهد. این اصل در انسان‌ها هم صدق میکند. بزرگسالان باید بدانند که هر کودک دارای شخصیت متمایز و خاص است. مقایسه یک کودک با کودک دیگر به همان اندازه بیهوده است که یک آلو را با هلو مقایسه کنید زیرا هر کدام طعم خاص خود را دارند. قدردانی از نقاط قوت آنها و تشویق آنها برای بهبود کاستی‌هایشان راه بهتری برای مقابله با این موضوع است. بگذاریم کودکانمان با ویژگی‌های فردی خودشان مقایسه شوند نه با توانایی‌های دیگر افراد.
ما اغلب احساس می‌کنیم که فرزندمان نیاز به بهبود توانایی‌هایشان دارند، اما درون‌نگری عمیق‌تر به ما کمک میکند بفهمیم که این ما هستیم که باید دیدگاه خود را نسبت به او تغییر دهیم. نقش ما این است که محیط مناسبی را برای کودکان فراهم کنیم که بتواند رشد آنها را تقویت کند.
“نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که کودکان رفتار بزرگسالان را منعکس می‌کنند. بنابراین برای تربیت کودکانی با همدلی بیشتر باید در رفتارهای عملی نشان دهیم و الگو باشیم. تکرار عباراتی مانند “با دیگران مهربان و دلسوز باشید” مهم است اما به تنهایی کافی نیست. این گونه جملات باید با عمل حمایت شود. کودکان باید ببینند که والدین و معلمان رفتاری که صحبتش را می‌کنند نشان می‌دهند.”
4 تمرین برای ایجاد خودآگاهی در کودکان
سال های اولیه زندگی کودک، سهم بسیار بیشتری در رشد کلی کودک دارد. بیایید به برخی از فعالیت‌های ساده‌ای که می‌توانیم با کودک خود در خانه انجام دهیم نگاه کنیم:
1.مدیتیشن و ورزش
ما زنده‌ایم چون نفس می‌کشیم. فقط آگاهی از نفس خود اولین قدم برای خودآگاهی است. می‌توان کودکان را تشویق کرد که بنشینند و روی تنفس خود تمرکز کنند. توجه به ریتم دم و بازدم بدون اینکه حتی متوجه آن باشیم به ما کمک میکند به فعالانه زندگی کردن بیندیشیم. به تدریج می توان کودکان را تشویق کرد تا افکار خود را به هر شکلی که می خواهند مشاهده کنند. به طور منظم این ورزش را همراه فرزندتان انجام دهید.
2.آبیاری گیاهان یا باغبانی
از زمان شیوع بیماری همه گیر کرونا، فعالیت در فضای باز تقریبا ناچیز شده بود و کم کم با برداشته شدن قوانین قرنطینه یکجا نشینی و کم‌تحرکی برای خیلی از ما به یک عادت تبدیل شده است. در چنین سناریویی، باغبانی و مراقبت از گیاهان می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان بسیار آرام‌بخش باشد. از طریق فعالیت می‌توان آگاهی را به ارتباط متقابل زندگی ما و محیط جلب کرد. شادی ما تا حد زیادی به رفاه محیط ما بستگی دارد. این فعالیت می‌تواند به رشد صبر کودکان نیز کمک کند.
3.بازی خوشحالی پولیانا را انجام دهید
بازی خوشحالی پولیانا یک بازی است که توسط شخصیت پولیانا در رمانی به نام پولیانا انجام می‌شود. هدف این بازی این است که حتی در شرایطی که ایده‌آل نیست، یک چیز برای خوشحالی پیدا کنید. یک موقعیت ممکن است کاملاً غم انگیز به نظر برسد، اما اگر به اندازه کافی فکر کنیم، همیشه چیزی وجود دارد که باید از آن “خوشحال” باشیم. این بازی مطمئناً شادی خوبی را پخش میکند و به کودکان کمک میکند تا نگرش سپاسگزاری را درک کنند.
4.ایجاد همدلی
یکی از بهترین راه‌ها برای انجام این کار این است که خود را به جای شخص دیگری قرار دهیم. از طریق این تغییر دیدگاه، می توان از همان ابتدا در مورد چیزهای زیادی بحث کرد و آنها را با کودکان به اشتراک گذاشت.
نیاز به ایجاد خودآگاهی و همدلی
ما امروزه در دنیایی به شدت رقابتی زندگی می‌کنیم که ارزش‌های اخلاقی به سرعت در حال فروپاشی است. یکی از دلایل این امر این است که خانواده‌های بیشتری در حال فروپاشی های عاطفی هستند. کودکان با فرصت‌های کمتری برای کشف روابط بین فردی در خانه بزرگ می‌شوند که همه اینها منجر به استرس و ناتوانی در کنار آمدن با احساسات می‌شود. متاسفانه اختلالات سلامت روان و چاقی در کودکان رو به افزایش است. همه‌گیری تنها به همه این مشکلات موجود افزوده است.
فناوری اطلاعات و پیشرفت تکنولوژی یک موهبت بوده اما بسیاری از مسائل عاطفی را تشدید کرده است. تکنولوژی به ما کمک کرد تا با افراد دوردست ارتباط برقرار کنیم، اما شکاف بین اعضای خانواده را که در یک خانه زندگی می‌کنند، بیشتر کرد. برای مثال یک تصویر در شبکه‌های اجتماعی از اعضای یک خانواده را نشان می‌داد که برای صرف غذا کنار هم نشسته اند در حالی که هر یک با تلفن‌های خود درگیر هستند، واقعیت غم انگیز جامعه امروز است. باید منتظر بمانیم تا ببینیم این روند در سال‌های آینده به کدام سمت می رود؟ یا خود و فرزندانمان را آگاه سازیم؟
کودکان خیلی زودتر از بزرگسالان تمرکز خود را از دست می‌دهند و دامنه توجه کوتاه‌تری دارند. در محیط فعلی باید تغییری در نحوه آموزش به کودکان ایجاد شود. ما به عنوان والدین، معلمان و مربیان باید محیطی مفرح و مساعد را برای یادگیری با استفاده از داستان سرایی به عنوان یک ابزار ارتباط موثر ایجاد کنیم. اینجاست که آموزش مهارت‌های زندگی در سال‌های اولیه نقش مهمی ایفا می کند.
